H Σμίξη

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το χωριό μας η Σμίξη του Ν. Γρεβενών, είναι χτισμένο στην πλαγιά του όρους Βασιλίτσα, του συμπλέγματος Πίνδος και σε υψόμετρο 1150- 1200μ. Αποτελεί ανεξάρτητη Κοινότητα από το 1914-1915, η οποία σήμερα αριθμεί γύρω στους 750 εγγεγραμμένους κατοίκους, οι καταγόμενοι όμως από αυτή είναι περίπου 2.000 κάτοικοι. Η κτηματική περιοχή της κοινότητας Σμίξης, εκτάσεως 21.800 περίπου στρεμμάτων ορίζεται από Aνατολικά και κατά μήκος της κορυφογραμμής του προφήτη Ηλία με την Κοινότητα Φιλιππαίων, Νότια και κατά μήκος του Σμιξιώτικου ποταμού και της ράχης Νταμπο-Μαντηλίτσα-Σκάκαρα –Βασιλίτσα, με την Kοινότητα Αβδέλλας, Βόρεια και κατά μήκος της κορυφογραμμής Γομάρας-Σταυρός-τρία σύνορα, με την Κοινότητα Σαμαρίνας και Δυτικά κατά μήκος της κορυφογραμμής Βασιλίτσα-Μπότσα-Γομάρα (όρια Μακεδονίας–Ηπείρου) με την Κοινότητα Διστράτου. Τα βρόχινα νερά του, αλλά και αυτά των πολυάριθμων φυσικών πηγών, χύνονται προς την Μακεδονία, σχηματίζοντας αρχικά τα ρέματα Σμιξιώτικο και Ντάμπο, και πιο κάτω τον Βενέτικο ποταμό, ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Αλιάκμονα. Όλα τα νερά της Σμίξης μέσω του ποταμού Αλιάκμονα χύνονται στο Θερμαϊκό κόλπο. Τα σπίτια λιθόκτιστα και πλακόσκεπα είναι σκόρπια στην πλαγιά σε μια θαυμαστή βλάστηση από ορεινά καρποφόρα δένδρα, γκορτσιές, μηλιές, κορομηλιές, καρυδιές, καστανιές, ενώ τριγύρω πολύ κοντά σχεδόν κολλητά οργιάζει η Μακεδονική ορεινή βλάστηση με τις πανύψηλες οξιές, τα πεύκα τα κέδρα και τα θεόρατα έλατα. Στον ορίζοντα ανατολικά και νότια προβάλλει ο Ορλιγκας, το Σινάτσικο, ο Μπούρινος, η Bουνάσα, αμυδρά δε διακρίνονται τα Πιέρια όρη και ο Όλυμπος. Από βορρά και Δύση υψώνουν σαν προστάτες το επιβλητικό τους ανάστημα η Βασιλίτσα με υψόμετρο 2.200μ , ο αυχένας της Μπότσιας με υψόμετρο 700μ και η Γομάρα με υψόμ.2.000μ.

Η κτηματική περιοχή του χωριού μας Σμίξη , αποτελείται από 5.460 στρέμματα δασοσκεπή, 4.140 στρέμματα μερικώς δασοσκεπή, 11.100 στέμματα ορεινού βοσκότοπου, 540 στρέμματα άγονης πετρώδης αλπικής εκτάσεως και περίπου 600 στρέμματα κατοικημένης περιοχής. Η περιοχή μας είναι μια από τις πλουσιότερες περιοχές της Ελλάδας σε αριθμό μεγάλων φυσικών πηγών.

Εκτός από τις πηγές που βρίσκονται μέσα στο χωριό και για τις οποίες θα ασχοληθούμε πιο κάτω, αναβλύζουν γάργαρα κρύα νερά και στις πηγές: Τζιλέτι , υψόμ. 1350μ, Γαλανή υψομ. 1400μ, Τσουμάνη υψομ.1400μ, Τζαρτζάνη υψομ.1500μ, Τριαντάφυλλο υψομ.1500μ, Λυσσόρο υψομ.1700μ , Τζαϋντάλη υψομ.1900μ κλπ. Επίσης σε υψόμετρο 2000μ υπάρχει και μια μεγάλη ορεινή λίμνη με πολύ νερό μόνιμο, η οποία καταλαμβάνει εμβαδόν περίπου 3000 τμ Η Σμίξη συνδέεται με αυτοκινητόδρομο με τα Γρεβενά , μέσω της Νομαρχιακής οδού Γρεβενών – Βασιλίτσα , άλλα και με όλα τα γύρω χωριά . Απέχει από τα Γρεβενά περίπου 40χλμ από το Δίστρατο 20χλμ, από τη Σαμαρίνα 16χλμ, από την Αβδέλλα 16χλμ, από τους Φιλιππαίους 12χλμ, από το Πολυνέρι 13χλμ, από το Πανόραμα, 5χλμ, από τη Λάβδα 6χλμ, κλπ. Στο Μεσοχώρι υπάρχει παλιά βρύση που το νερό της αναβλύζει σε απόσταση 3 μέτρων και λέγεται βρύση Ματσάλη. Το όνομα της Ματσάλη, προέρχεται από τον γενάρχη, των σημερινών Τσουγκαίων Στο Μεσοχώρι υπάρχει θεόρατος πλάτανος που φυτεύτηκε από τον γέρο Μπατσιτέγο κατά το 1884. Εκτός της βρύσης Ματσάλη, το χωριό έχει και άλλες 3 τοπικές πηγές παλιές, όσο και η ηλικία τους. Στο δυτικό άκρο, κοντά στον Αι Γιώργη, είναι η ομώνυμος της εκκλησίας βρύση, με πολύ δροσερό νερό που πριν γίνει η εκκλησία λεγότανε : Βρύση Μουτσιάλη, το όνομα , προέρχεται από τον παρακείμενο μικρό βαρκότοπον. Στο νοτιοανατολικό άκρο είναι η βρύση Μεγλίκι, το όνομα της οποίας προέρχεται από τον γενάρχη των σημερινών Μπουνιτσαίων Μεγλίκι και 50 μέτρα δυτικά αυτής είναι η βρύση των Στουγιανναίων- Παπαμηλαίων

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Η παράδοση λοιπόν λέει ότι η Σμίξη ονομάστηκε έτσι, από το σμίξιμο δυο καταστραφέντων οικισμών. Και οι οικισμοί αυτοί ήταν οι Πινακάδες και Μπίγκα. Ο οικισμός Πινακάδες βρίσκονταν δυτικά του σημερινού χωριού και σε απόσταση 1000 περίπου μέτρα απ’ αυτόν και σε υψόμ. 1400 –1500μ, όπου υπάρχουν οι πηγές Τζιλέτι και Τσουμάνη και σ’ ένα μεγάλο εδαφικό πλάτωμα. Η τοποθεσία αυτή λέγεται και σήμερα Μπάλτα –Πινακάδες. Τα ίχνη των καταστραφέντων σπιτιών του είναι καταφανέστατα και σήμερα. Ο οικισμός Μπίγκα, βρίσκονταν Ανατολικά της σημερινής Σμίξης και σε απόσταση 3 περίπου χ/μέτρων πάνω σε ένα παραποτάμιο μεγάλο εδαφικό πλάτωμα. Η τοποθεσία σήμερα λέγεται παλιοχώρι-Μπίγκα Στην ανατολική παρυφή της Μπίγκας και στο σημείο που βρίσκεται τώρα το μνημείο του Γιάννη Νασίκα, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και το νεκροταφείο του οικισμού Μπίγκα. Μετά το 1954, που το χωριό συνδέθηκε με αυτοκινητόδρομο μέσω Μπίγκας, πολλοί Σμιξιώτες κατά το χτίσιμο των σπιτιών των μετέφεραν επ’ αυτοκινήτου πέτραν από την Μπίγκα. Σήμερα ακόμη και στην Μπίγκα διακρίνονται καθαρά τα υπολείμματα των καμένων σπιτιών Μόνο στην καείσα εκκλησία του Αγίου Αθανασίου Μπίγκας δεν βρέθηκε πέτρα για μεταφορά, γεγονός που επιβεβαιώνει την άποψη της παράδοσης κατά την οποία η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου Σμίξης κτίσθηκε με την πέτρα του Αγίου Αθανασίου Μπίγκας, η οποία μεταφέρθηκε από τους κατοίκους με μουλάρια. Όπως λέει η παράδοση, συγκρούστηκαν οι προγονοί μας, κατοίκοι της Μπίγκας και Πινακάδων, όπως και άλλων χωριών της περιοχής με Τούρκικο ασκέρι, στα στενά του Τσούργιακα, τωρινή Αετιά. Κατά την μάχη αυτή το Τούρκικο ασκέρι αφού έπαθε πανωλεθρία υποχώρησε προς Γρεβενά. Αργότερα έγινε δεύτερη επιδρομή των Τούρκων πιο ενισχυμένη την οποία δεν κατόρθωσαν ν’ αναχαιτίσουν οι κάτοικοι της περιοχής. Οι Τούρκοι κύριοι της καταστάσεως έκαψαν όλα τα γύρω χωριά δηλαδή την Μπίγκα, τους Πινακάδες και τους Φιλιππαίους. Ίσως δε και μερικούς άλλους οικισμούς, οι κάτοικοι των οποίων αποτέλεσαν την σημερινή Σαμαρίνα. Το ότι όλοι αυτοί οι οικισμοί καταστράφηκαν από τη φωτιά και με ανώμαλες συνθήκες είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Και τούτο διότι πρώτον μεν η παράδοση το βεβαιώνει και δεν αναφέρει άλλο λόγο και δεύτερον διότι κατά την προσπάθεια εκκαθαρίσεως των ερειπίων της Μπίγκας και εκλογής της κατάλληλης πέτρας επί των ημερών μας, βρέθηκαν στάχτες και καρβουνιασμένα κομμάτια ξύλου σε όλα τα σπίτια. Όσο για την χρονολογία της διαλύσεως των οικισμών αυτών υπάρχει μια άποψη που υποστήριζαν οι γέροντες ότι αυτή πρέπει να είναι γύρω στα τέλη του 15ου αι., δηλαδή γύρω στα 1500. Δεν αποκλείεται όμως να είναι και μεταγενέστερη Η Μπίγκα αποτελούνταν από 16 οικογένειες και οι Πινακάδες από 7-8. Από αυτές τις 16 οικογένειες της Μπίγκας μετά την καταστροφή οι 9 πήγαν στην Αβδέλλα , οι άλλες 7 μαζί με τις άλλες 7-8 των Πινακάδων συγκεντρώθηκαν-σμίχτηκαν και αποτέλεσαν την σημερινή Σμίξη. Δεν έκτισαν το νέο χωριό πάνω στα ερείπια του ενός από των δυο καταστραφέντων οικισμών, γιατί, η παραποτάμιος περιοχή όπου βρίσκεται η παλιά Μπίγκα ήταν και είναι ακόμα ανθυγιεινή, λόγω της μεγάλης υγρασίας (πούντα) (για τον ίδιο λόγο και η νέα Φιλιππαίοι , εκτισθηκαν 1000 περίπου μέτρα ανατολικά των παλαιών που ήταν παραποτάμια, όπως η Μπίγκα), Ούτε δε στους Πινακάδες λόγω του υψομέτρου και προ πάντων λόγω του ακαλύπτου της θέσεως έναντι του Βοριά κατά τον χειμώνα και με τα τότε μέσα ήταν αδύνατο να στεριώσει το χωριό και να παραχειμάσουν άνθρωποι. Και ήταν σοφότατη η απόφαση των προγόνων μας να κτίσουν το χωριό στο σημείο που βρίσκεται σήμερα διότι παρά το υψόμετρο, είναι κάπως απάνεμο για τον χειμώνα και υγιεινότατο γενικά. Αφού διαλύθηκε και η Μπίγκα όπως αναφέραμε, διαχωρίστηκε και η κτηματική περιοχή. Οι 9 οικογένειες που πήγαν στην Αβδέλλα πήραν και την αναλογία τους σε βοσκότοπο, χωράφια και δάσος, γεγονός εμφανές και τώρα και ομολογούμενον εκ παραδόσεως και από τους γέροντες της Αβδέλλας. Η δε υπόλοιπη κτηματική περιοχή της Μπίγκας η οποία ανήκε στις 7 οικογένειες συγχωνεύτηκε μ’ αυτή των Πινακάδων και αποτελεσαν μαζί την σημερινή κτηματική περιοχή της Σμίξης Η παράδοση σώζει και μέχρι σήμερα δύο τοπωνύμια που αντιπροσωπεύουν δυο νερόμυλους των διαλυθέντων οικισμών. Είναι ο παλιόμυλος του Σακελλάρη (εκ Μπίγκας) που βρίσκεται στο τέλος της θέσεως «Καμπίτσιο» και ακριβώς εκεί που τελειώνει η ράχη κατερχόμενη εκ του Προφήτη Ηλία δια της παρυφήςτης θέσεως Πλάκα. Και ο παλιόμυλος του Μπαμπανίκα (εκ Πινακάδων) που βρίσκεται παραποτάμια βέβαια 100 μέτρα νότια του εξωκλησιού της Μεταμορφώσεως.

• Προηγούμενο
• Επόμενο